Salı, Mart 19, 2024
spot_img
More

    Ani Harabeleri ve Tarihi Geçmişi

    Ani Antik Kent ve Ani Harabeleri, Kars’ın Ermenistan sınırında Arpaçay Nehri boyunca uzanan bir ören yeridir. UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer almaktadır. Yılın her mevsimi yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisine sahiptir. Zengin bir tarihe sahip Ani Harabeleri aynı zamanda “Medeniyetler Beşiği”, “Binbir Kilise” “Dünya Kenti” ve “40 Kapılı Şehir” olarak da adlandırılmaktadır.

    Ani Harabeleri Tarihi ve Geçmişi

    Ani Harabeleri, 961 ile 1045 yılları arasında Pakraduni Hanedanlığı’nın başkenti olmuştur. Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, farklı kültürlerin çeşitli izlerinin bulunduğu özel yerlerden biridir. Bir başka önemi de Kafkaslardan Anadolu’ya ilk stratejik bir geçiş kapısı olmasıdır. Ayrıca İpek yolu üzerinde bulunduğu için dönemin zengin kentleri arasında bulunmuştur.

    Surlarla çevrili Ani’de, Bagratuni Ermenileri, Bizanslar, Gürcüler ve Osmanlılardan birçok kalıntı günümüze kadar gelmiştir. Bunlardan bazıları 40 tane kilise, şapel ve anıt mezar kalıntılarıdır. Ani Harabeleri‘ ni çevreleyen surlar Bagratuni Hanedanlığı tarafından savunma amacıyla yapılmıştır.

    Ani Harabeleri, yoğun olarak Ermeni, Gürcü ve Selçuklu mimarisine ait yapılarla doludur. Birçok kanlı savaşa şahit olmuş bölge, Ermeni – Bizans, Bizans – Selçuklu Savaşları‘ nda zarar görmüş olsa da 1319 depreminde ağır hasar görmüştür. Depremden sonra Selçuklu Hükümdarı Timur tarafından ele geçirilmiştir. 1535’de Osmanlı ve İran savaşında kent tamamen terk edilmiştir.

    1877-78 yıllarında Osmanlı-Rus savaşında bölge Rusların eline geçmiştir. Birinci Dünya Savaşı’ ndan sonra Osmanlılar yeniden ele geçirmiştir. Sonrasında Ermenilerin eline geçmiş ve bölgede Ermenistan Cumhuriyeti kurulmuştur. 1920 yılında Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına dahil edilmiştir.

    Ani Harabelerinden Günümüze Kadar Gelen Yapı ve Kalıntılar

    Ani Harabeleri, 4500 metre surlarla çevrili 78 hektarlık bir platodur. Bölge, en parlak dönemini 10. ve 11. Yüzyıllarda 3. Aşot, 1. Simbat ve 1. Gagik dönemlerinde yaşamıştır. Bagratlı Ermeni Krallığı’nın başkenti, aynı zamanda tarihi İpekyolu’nun önemli bir durağı olmuştur. Bu dönemde katedraller, saraylar, kiliseler, çarşı ve köprüler yapılmıştır. En önemli yapılar, Büyük Katedral, Aziz Prkitch Kilisesi, Kral Gagik Kilisesi ve Rahibeler Manastırıdır. Dönemin kendine özgü mimarisi ile inşa edilmiş yapılardır.

    1. Büyük Ani Katedrali

    Büyük Ani Katedrali
    Büyük Ani Katedrali

    Ani Harabeleri’ne Aslanlı Kapı’dan girildiğinde ilk göze çarpan heybetli yapı Büyük Katedral’dir. İhtişamı ve zarafeti ile görenleri etkilemektedir. 1. Gagik Dönemi’nde inşasına başlanan Katedral, Gagik’in eşi Katranide tarafından 1001 yılında tamamlanmıştır.

    Büyük Katedral, haç şeklinde tasarlanmıştır. Dev sütunları, freskleri, kabarmaları ile gotik mimariyi andıran yapının mimarı Trdat’dır. Daha sonra yapılacak Ermeni kiliselerine örnek olmuştur. Kentin ileri gelenleri tarihe isimlerini yazdırmak için Büyük Katedrali örnek alarak birçok kilise ve şapeller yaptırmışlardır.

    Büyük Katedral, kırmızı tüf taşından inşa edilmiştir. Orta nef üzeri kubbe ile örtülmüş, yarım daire şeklinde apsisin her iki yanına hücreler eklenmiştir. 3 giriş kapısı vardır. Batıdaki Halk Kapısı, kuzeydeki Patrik Kapısı ve güneyde Kral Kapısı bulunmaktadır. Pencereleri yuvarlak kemerler içine alınmış, üçgen nişler ve dekoratif sütunlarla cephesi hareketlendirilmiştir. Apsislerde heykellerin bulunduğu oyuklar bulunmaktadır. Selçuklu ve Osmanlı Dönemleri’ nde camii olarak kullanılan yapının içine minber ve mihraplar eklenmiş, Fethiye Camii olarak adlandırılmıştır. Günümüzde çelik desteklerle ayakta tutulmaya çalışılmaktadır.

    2. Abughamrents Aziz Krikor Kilisesi – Ani Harabeleri

    Abughamrents Aziz Krikor Kilisesi
    Abughamrents Aziz Krikor Kilisesi

    Ani Harabeleri’nden biri olan Kilise, 994 yılında Ermeni Bahlavuni Hanedanı’ ndan Prens Krikor tarafından yaptırılmıştır. Prens Krikor, kardeşleri Hamza ve Seda için dinlenme yeri olarak yaptırmıştır. Kilisenin planı, içten daire, dışarıdan yonca apsitli olarak tasarlanmıştır. Masif duvarlarında üçgen nişler ve pencereler bulunmaktadır. Yüksek kasnaklı konik çatısı bulunmaktadır. Çatıda on iki adet pencere içeriyi aydınlatmaktadır.

    Yapı, taş yontma sanatının en güzel örneklerindendir. Aile yapısı olduğu için aileye ait mezarlar kilisenin çevresinde bulunmaktadır. 2012 yılında restorasyon yapılmış ve bu sırada çevresinde mutfak ocakları, seramik eşya parçaları, insan kemikleri bulunmuştur. Kilise duvarında Prens Krikor’un duygularını anlatan yazıt bulunmaktadır.

    3. Surp Krikor Kilisesi – Ani Harabeleri

    Surp Krikor Kilisesi
    Surp Krikor Kilisesi

    Prens Dikran Honentz tarafından 1215 yılında yaptırılmıştır. Dikran Honentz Kilise’si olarak da bilinmektedir. Ani Harabeleri’nin Kuzeydoğusunda bulunmaktadır. Ermenilerin Hristiyanlığa geçmesini sağlayan Krikor Lusavoriç’in hayatını anlatan zengin freskleri ile dikkat çekmektedir.

    4. Genç Kızlar Kilisesi (Bakireler Manastırı)

    Kilise 13. Yüzyılda inşa edilmiştir. Kervanların geçiş yolu üzerindedir. Silindirik planı, duvar kabartmaları ve süslemeleri, kubbesinin çadır görünümü ile görülmeye değer özelliklere sahiptir.

    5. Rahibeler Manastırı (Kız Kalesi) – Ani Harabeleri

    yüzyıl yapılarındandır. Ulaşımı her ne kadar zor olsa da görülmeye değer yerlerden biridir. Sarp kayalıklar üzerinde, yüksek duvarlarla çevrilidir. Aziz Hripsime rahibelerine adanmış manastırın kilisesi günümüze yapısında fazla değişim olmadan gelmiştir. Kilise küçük ölçekli olup kırmızı kesme taşlardan inşa edilmiştir. Planı altı yapraklı yonca şeklinde tasarlanmıştır. Kiliseye bitişik bir şapel bulunmaktadır. Yapının kubbesi külah şeklindedir.

    6. Abughamrents (Poladoğlu) Kilisesi

    980 yılında inşa edilen kilise Ani Harabeleri’nin kuzeybatısında bulunmaktadır. Surlara yakındır. Prens Pahlavuni tarafından yaptırılmıştır. Silindirik formdaki yapının kubbesi sekizgendir. Kubbe, altı sütun üzerinde durmaktadır. Oldukça güzel mimariye sahip kilisenin iç mimarisi ve akustiği oldukça iyidir. Günümüze en sağlam gelebilmiş ve en çok fotoğraf çekimi yapılan Ani Harabeleri’ndendir.

    7. Ebu’l Manuçehr Camisi

    1072 yılında Selçuklu Şeddadiler Beyi Ebu’l Manuçehr tarafından yaptırılmıştır. Anadolu topraklarındaki ilk Türk Camiidir. Sekizgen minaresi olan camii 1917 yılında tamamen yıkılmış, günümüze sadece yıkık bir bölümü gelebilmiştir.

    8. İpek Yolu Köprüsü

    İpek Yolu Köprüsü - Kars
    İpek Yolu Köprüsü – Kars

    İnşa tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte M.S. 9.yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir. 6400 km uzunluğundaki İpek Yolu’nun Anadolu’ya giriş yaptığı konumda yer almaktadır. İki katlı köprünün zemin katı kervan geçişleri, üst katı yaya ve asker geçişleri içindir. Günümüze Arpaçay Nehrinin her iki yanında ki köprü ayakları gelebilmiş, restorasyon çalışmaları yapılmaktadır.

    9. Selçuklu Kervansarayı – Ani Harabeleri

    Ani Harabeleri’nin merkezinde bulunan kervansaray, 12. yüzyılda inşa edilmiştir. 10. yy.’da inşa edilen Arekletos Kilisesi ile birleştirilmiştir. İki katlı inşa edilen yapının birinci katı ahşap olduğu için yıkılmış ve günümüze sadece zemin ve bodrum katı gelebilmiştir. Taç kapısı süslemeleri orijinal Selçuklu mimarisi özelliklerini yansıtmaktadır. Sarı taştan yapılmış ana giriş kapısı oldukça görkemli bir görünüme sahiptir. Yapının içinde bulunan şadırvan önemli mimari yapılardandır.

    10. Selçuklu Sarayı

    Selçuklu Sarayı - Kars
    Selçuklu Sarayı – Kars

    Selçuklular tarafından inşa edilen Saray 3 katlı olarak yapılmış, günümüze sadece 2 katı gelebilmiştir. Selçuklu mimarisinin taş işçiliği dikkat çekmektedir. Planı dikdörtgen olarak tasarlanmış, bir salon ve çevresinde odalar bulunmaktadır.

    11. Büyük ve Küçük Hamam

    Ani Harabeleri içinde ki Selçuklu eserlerinden olan hamamların sadece yıkanma yerleri günümüze kadar gelebilmiştir. Diğer yerleri yıkılmış olsa da görülmeye değer konumlardan biridir.

    12. Ateşgede Tapınağı

    En eski Ani Harabeleri yapılarındandır. 4. Yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir. Hristiyanlığın ilk dönemine ait bir ibadethanedir. Yapının üst kısmı yıkılmış durumdadır. Planı, yüksek silindirik kaideler üzerine oturtulmuş, dört büyük sütunun oluşturduğu baldaken şeklindedir. 12. Yüzyılda sütunların arası örülerek dört yapraklı yonca planlı bir şapele dönüştürülmüştür.

    13. Horomos Kilisesi

    yüzyıla ait kilise Ani Harabeleri’ nin dışında 5 km uzaklıkta bulunmaktadır. Ortaçağ’ dan günümüze gelebilmiş tek kilisedir.

    Ani Harabeleri’ ne her mevsim gidebilirsiniz ancak Doğu Ekspresi ile kış aylarında gitmenizi öneriyorum. Karla kaplı olan bölge muhteşem bir manzaraya hakim olmaktadır. Diğer yazılarımdan olan Mimar Sinan Kimdir ve Hayatı için tıklayabilirsiniz.

    Benzer İçerikler

    CEVAP VER

    Lütfen yorumunuzu giriniz!
    Lütfen isminizi buraya giriniz

    - Reklam & Tanıtım -spot_img

    Diğer İçerikler